T2, 12 / 2020 4:28 Chiều | Đức Tin Jesus

ỦY BAN PHỤNG TỰ
GIẢI THÍCH VỀ 

RƯỚC MÌNH THÁNH CHÚA TRONG HOÀN CẢNH HIỆN NAY

TM. Ủy ban Phụng tự / HĐGMVN
Linh mục Giuse Phạm Đình Ái, SSS

WHĐ – Trong
thời gian đại dịch hiện nay, Giáo hội tại Việt Nam và rất nhiều nơi trên thế
giới phải tạm dừng các cử hành cộng đồng và hạn chế tập trung. Ở hoàn cảnh này,
các tín hữu phải tham dự trực tuyến các cử hành phụng vụ và không thể rước Mình
Thánh Chúa như khi tham dự Thánh lễ chung cùng cộng đoàn như trước đây. Với
những câu hỏi và ưu tư về cử hành và nhận lãnh Bí tích Thánh Thể trong hoàn
cảnh hiện nay, Ủy ban Phụng tự trực thuộc Hội đồng Giám mục Việt Nam giải thích
như sau:


1. Thực hành “rước lễ thiêng liêng” là gì?

Rước
lễ thiêng liêng là một thực hành đạo đức của người Kitô hữu đã có từ lâu đời
(thế kỷ XII) và trải qua hàng thế kỷ cho đến nay, trong đó, theo mô tả của
thánh Tôma Aquinô, họ “ước ao cháy bỏng lãnh nhận Chúa Giêsu trong Bí tích
Thánh Thể và trìu mến ôm lấy Người” vào lúc và trong hoàn cảnh không thể hiệp
thông Thánh Thể cách Bí tích được (rước lễ/ hiệp lễ Bí tích). Rước lễ thiêng
liêng còn được gọi là rước lễ nội tâm, rước lễ trong lòng, rước lễ thần bí hay
rước lễ vô hình vì không có dấu chỉ nào rõ rệt và hữu hình (có thể nhìn thấy)
như trong hiệp lễ Bí tích.

Thực
hành rước lễ thiêng liêng được sử dụng chủ yếu trong hai trường hợp: [i] Chuẩn
bị cho việc tiến đến bàn thánh mà lãnh nhận Thánh Thể trong tương lai (Trent,
Sess. 13, c. 8); [ii] Không thể rước lễ Bí tích được do những ngăn trở về thể
lý (già yếu, đau bệnh), luân lý (tội trọng, mắc vạ tuyệt thông, mắc một hình
phạt giáo luật, không giữ chay Thánh Thể) hay hoàn cảnh (chiến tranh, dịch
bệnh, bị bách hại).

Không
những cho phép các tín hữu rước lễ thiêng liêng khi tham dự Thánh lễ trực
tuyến, mà Hội Thánh còn mong muốn cho các tín hữu có lòng ao ước rước lễ thiêng
liêng, bất cứ lúc nào trong ngày khi không thể rước lễ thực thụ, với những lời
cầu nguyện riêng của mình hay với các lời kinh truyền thống trong Hội Thánh,
dẫu rằng hình thức này không thể sánh ví được với hành động đón nhận chính Chúa
Giêsu Thánh Thể vào tâm hồn mình cũng như ít toàn hảo theo cách Bí tích hơn là
rước lễ Bí tích.

Đối
với các Bí tích nói chung và Bí tích Thánh Thể nói riêng, tín hữu nào đã chuẩn
bị tâm tình xứng đáng, thì tuy không lãnh Bí tích thực sự họ vẫn nhận được
những công hiệu của Bí tích đó do lòng ước ao muốn lãnh nhận và sẽ nhận lãnh
khi có cơ hội (Summa Theologica III, q.80, a.11,c.). Đó là lý do ngay từ
thời cổ đại, Giáo hội đã công nhận những người tử đạo dù chưa được Rửa tội
nhưng cũng đã trở thành Kitô hữu rồi. Mặc dù thân xác họ chưa lãnh nhận nước
Rửa tội, nhưng họ đã lãnh Bí tích Rửa tội bằng niềm khao khát. Ngoài ra, mỗi
khi thực hiện hành vi rước lễ thiêng liêng, tín hữu sẽ nhận được ơn xá từng
phần (x.
Enchiridion Indulgentiarum (1999),
“Concessiones”
8, §2, 1°). Đối
với nhiều vị thánh, các ngài không thỏa mãn ngay cả khi đã lãnh nhận Thánh Thể
mỗi ngày trong Thánh lễ. Vì thế, việc rước lễ thiêng liêng trở thành một phần
thiết yếu trong cuộc sống của họ vì giúp lôi kéo họ thường xuyên đến gần sát
với Chúa hơn.

Liên
quan đến thực hành này, xin nhắc lại ở đây lời của thánh Giáo hoàng Gioan
Phaolô II trong Thông điệp
Ecclesia de
Eucharistia
(17/04/2003):

Bí tích Thánh Thể
được xem như chóp đỉnh của tất cả các Bí tích, vì Bí tích Thánh Thể luôn thể
hiện một cách hoàn hảo nhất sự hiệp thông với Thiên Chúa Cha, nhờ sự đồng hình
dạng với Chúa Con duy nhất bởi tác động của Chúa Thánh Thần. Với một niềm tin
sâu sắc, một trong những tác giả thời danh của truyền thống Byzantin, đã diễn
tả chân lý này khi bàn đến Bí tích Thánh Thể: “Như thế mầu nhiệm này thật hoàn
hảo, khác với mọi nghi thức khác, và nó dẫn thẳng đến chóp đỉnh của mọi ơn ích,
vì đó cũng là cứu cánh tuyệt đỉnh của mọi cố gắng con người. Bởi vì chúng ta
gặp chính Thiên Chúa trong mầu nhiệm ấy, và chính Thiên Chúa kết hợp với chúng
ta bằng một mối liên kết hoàn hảo nhất.”. Chính vì thế mà vun trồng trong các
tâm hồn niềm ao ước Bí tích Thánh Thể triền miên là điều rất thích hợp. Cũng
chính vì thế đã khai sinh một cách thức “rước lễ thiêng liêng”, được phổ biến
tốt đẹp từ nhiều thế kỷ trong Giáo Hội và rất được các bậc thầy thánh thiện về
đời sống thiêng liêng khuyến khích. Thánh Têrêsa Giêsu đã viết: “Khi bạn không
thể rước lễ trong Thánh lễ được thì bạn hãy rước lễ thiêng liêng vậy, vì đó là
một cách thức mang lại nhiều lợi ích […]; bằng cách đó bạn ghi khắc trong
lòng tình yêu sâu xa với Chúa chúng ta”
(số 34).

2. Khi hiện diện
trong nhà nguyện có lưu giữ Mình Thánh Chúa, có được rước Mình Thánh đang lưu
giữ nơi Nhà tạm lúc tham dự Thánh lễ trực tuyến không?

Không
được. Lý do là vì có sự khác biệt rõ rệt về cả giá trị lẫn thực tại giữa hành
vi tham dự Thánh lễ thực sự và tham dự Thánh lễ trực tuyến:

[1]
Tham dự Thánh lễ trực tuyến chỉ là phương thế để kết hợp với Chúa Kitô, là sự
thông hiệp Thánh lễ cách thiêng liêng qua phương tiện truyền thông [truyền
thanh và truyền hình] vốn được khuyến khích cho những trường hợp vì một lý do
nào đó (già yếu, đau bệnh) hay trong một hoàn cảnh nào đó (chiến tranh, dịch
bệnh, bị bách hại) mà không thể hiện diện cách thể lý tại nơi cử hành Thánh lễ
(nhà thờ/ nhà nguyện), tức là tín hữu không thể đến nhà thờ/ nhà nguyện để tham
dự vào cử hành Thánh Thể cùng với cộng đoàn Giáo hội sống động ở đó (GLCG, số
1322). Đây là lý do mà ĐGH Bênêđictô XVI viết rằng: “Về giá trị của việc tham
dự Thánh lễ bằng phương tiện truyền thông, những người nghe truyền thanh hay
xem truyền hình nên biết rằng, theo những hoàn cảnh bình thường, họ không chu
toàn luật buộc tham dự Thánh lễ. Những hình ảnh sống động có thể cho thấy đúng
sự kiện, nhưng không thật sự tái diễn sự kiện ấy. Trong khi việc những người
cao tuổi và bệnh nhân tham dự Thánh lễ qua truyền thanh và truyền hình là một
điều rất đáng khen, không thể nói như vậy đối với những người nghĩ rằng các
phương tiện truyền thông miễn cho họ khỏi đến nhà thờ và thông phần với cộng
đoàn Thánh Thể giữa lòng Hội Thánh sống động” (Tông huấn
Sacramentum Caritatis, số 57). Trả lời cho một câu hỏi tương tự
như vấn nạn trên, cha Edward MacNamara cho rằng: “Trong tình trạng cách ly
như hiện nay, tham dự Thánh lễ trực tuyến là rất tốt […]. Đó là
một thời khắc cùng với vị chủ tế cầu nguyện, suy niệm Lời
Chúa, và thực hiện một hành động dâng hiến thiêng liêng và rước lễ thiêng
liêng với hy tế Thánh Thể. Tuy nhiên, như thế không
phải là tham gia Thánh lễ thật sự, vốn đòi buộc phải có sự
hiện diện hữu thể, và như vậy, không phải là thực hành phụng
vụ đúng đắn khi cho rước lễ trong một Thánh lễ trực tuyến” (Edward
MacNamara, “Distribution of Communion During a TV Mass”, từ Zenit.org
[07/04/2020]).

[2]
Tham dự Thánh lễ trực tuyến là một thực hành đạo đức chứ không phải là cử hành
phụng vụ. Một việc đạo đức thì không bao giờ gắn với hiệp thông Thánh Thể cách
Bí tích. Trong khi đó, Giáo hội cho phép và khuyến khích các tín hữu rước Chúa
Kitô “hiện diện cách đích thực, chân thực, và theo bản thể trong Bí tích Thánh
Thể” khi tham dự thực sự vào cử hành phụng vụ Thánh lễ như một sự tham dự Thánh
lễ cách toàn hảo hơn vào Hy tế Thánh Thể để họ có thể tiếp nhận một cách dồi
dào hơn hoa trái của Hy lễ Cực Thánh” (x.
Mediator
Dei
, 118; Indulgentiarum Doctrina,
18-19; Hiến chế
Phụng Vụ Thánh, 55;
GL 918;
Qui chế tổng quát Sách Lễ Rôma,
Lời mở đầu, số 13). Còn bên ngoài phụng vụ Thánh lễ, trong những hoàn cảnh đặc
biệt, tín hữu có thể rước lễ Bí tích trong 2 trường hợp cử hành phụng vụ sau:
[i] Cử hành phụng vụ Lời Chúa và cho rước lễ; và [ii] Nghi thức thăm viếng và
đưa Mình Thánh bệnh nhân (x. GL 918;
Nghi
thức Hiệp lễ và Tôn thờ Thánh Thể ngoài Thánh lễ
, 16-50; Nghi thức Xức dầu Bệnh nhân và việc Săn sóc
họ theo Mục vụ,
46-47).

Như
vậy, thánh Tôma Aquinô giải thích (St. Thomas Aquinas,
Summa theologica III, Q. 80, a.), nếu như trong Hội Thánh có hai
cách rước lễ là rước lễ thực thụ (
in re)
và rước lễ thiêng liêng [bằng lòng ước ao] (
in
voto
), thì ứng với việc tham dự vào Hy tế Thánh Thể, tín hữu sẽ lãnh nhận
Mình [và Máu Thánh] trong chính Thánh lễ họ tham dự nhằm làm nổi bật sự liên
kết giữa việc rước lễ với Hy lễ; còn ứng với việc tham dự Thánh lễ trực tuyến,
tức thông hiệp Thánh lễ cách thiêng liêng, thì tín hữu chỉ rước lễ thiêng liêng
mà thôi, cho dù trong nhà nguyện có lưu giữ Mình Thánh. Do đó, như cha Edward
McNamara đã giải thích, rước lễ trong một Thánh lễ trực tuyến không phải là
thực hành phụng vụ đúng đắn.

Nếu
muốn rước lễ Bí tích thì có thể thực hiện ngay sau khi Thánh lễ [trực
tuyến] kết thúc, hoặc vào một thời điểm thích hợp khác, và luôn tuân theo các
nghi lễ đã được Giáo hội phê chuẩn liên quan đến thực hành cho rước
lễ ngoài Thánh lễ. Giáo hội có hai hình thức tương tự nhưng khác nhau của
nghi lễ này: “Nghi lễ cho bệnh nhân rước lễ”, và “Nghi lễ
cho rước lễ ngoài Thánh lễ với việc cử hành Lời Chúa”. Trong
bối cảnh của một cộng đoàn tu sĩ có Mình Thánh được lưu giữ trong nhà
nguyện, nghi lễ thứ hai phải được sử dụng (x. Edward
MacNamara).

3. Thừa tác viên
có thể đến từng nhà để cho các tín hữu rước Mình Thánh không?

Việc
thừa tác viên của Hội Thánh đến từng nhà để cho rước lễ thuộc về thực hành trao
Mình Thánh ngoài Thánh lễ. Thực hành này được quy định như sau:

[1]
Bộ Giáo Luật (1983):

“Hết
sức khuyến khích các tín hữu rước lễ trong chính Thánh Lễ. Tuy nhiên, nếu có
người xin với lý do chính đáng, thì có thể cho rước lễ ngoài Thánh Lễ, miễn là
giữ các nghi thức phụng vụ”. ( Số 918); “(1) Các Kitô hữu lâm cơn nguy tử, dù
vì bất cứ lý do nào, cần được bổ dưỡng bằng việc rước lễ như của ăn đàng; (2)
Cho dù ngày ấy họ đã rước lễ rồi, cũng rất nên cho họ rước lễ lần nữa nếu mạng
sống của họ bị lâm nguy; (3) Bao lâu cơn nguy tử kéo dài, nên cho họ rước lễ
nhiều lần, vào những ngày khác nhau” (Số 921); “Không được khoan giãn việc đem
của ăn đàng cho bệnh nhân. Các chủ chăn phải cẩn thận canh chừng để các bệnh
nhân được bổ dưỡng khi còn tỉnh trí” (Số 922).

[2]
Huấn Thị
Rước Lễ và Tôn Thờ Thánh Thể
ngoài Thánh Lễ
(1973):

Các
tín hữu được rước lễ trong Thánh Lễ đang được cử hành, “tuy nhiên, các linh mục
không được từ chối cho một tín hữu rước lễ, khi người này vì một lý do hợp pháp
xin được rước lễ ngoài Thánh lễ” (số 14); “Có thể cho rước lễ vào bất cứ giờ
hay ngày nào. […] Tuy nhiên: a) vào thứ Năm thánh, chỉ có thể cho rước lễ trong
Thánh lễ; có thể cho người bệnh rước lễ vào bất cứ giờ nào trong ngày này; b)
vào thứ Sáu thánh, chỉ có thể cho rước lễ trong cử hành tưởng niệm cuộc thương
khó của Chúa, có thể cho người bệnh mà không thể tham dự vào cử hành phụng vụ
được rước lễ vào bất cứ giờ nào trong ngày này; c) vào ngày thứ Bảy Tuần Thánh
chỉ đưa Của Ăn đàng cho người hấp hối” (số 16).

[3]
Nghi Thức Xức Dầu Bệnh Nhân và việc Săn
Sóc Họ theo Mục Vụ
(1972):

“Các
vị coi sóc linh hồn phải lo sao cho những người đau yếu và những người già lão,
mặc dầu không đau yếu nặng và không đến nỗi nguy tử, được năng rước lễ, hơn nữa
được rước lễ hàng ngày khi có thể được, nhất là trong mùa Phục sinh; việc trao
Mình Thánh Chúa có thể thực hiện vào bất cứ lúc nào. […] Những người giúp đỡ
bệnh nhân và người già cả cũng có thể rước lễ cùng với người mà họ chăm sóc
trong cùng một nghi lễ phụng vụ.” (số 46)

Từ
những tài liệu đã được trích dẫn, chúng ta nhận ra rằng, theo ý muốn của Hội
Thánh, việc trao Mình Thánh Chúa bên ngoài Thánh lễ đòi hỏi phải có lý do chính
đáng/ lý do hợp pháp và đòi hỏi này phải được tuân giữ một cách nghiêm ngặt. Lý
do chính đáng để cho/ được rước lễ bên ngoài Thánh lễ, các chuyên viên Giáo
Luật giải thích: đó là những người không thể tham dự cử hành Thánh Thể do đau
bệnh, già yếu hoặc do không có linh mục cử hành Hy lễ Tạ ơn (x. John B. Beal,
et al.(eds.),
New Commentary on the Code
of Canon Law
(2000), 1112-13).

Như
thế, đối với những người đau bệnh, già yếu, hay đang trong cơn nguy tử, thừa
tác viên của Hội Thánh đến từng nhà/ bệnh viện để cho họ rước lễ ngoài Thánh lễ
là thực hành bình thường. Nhưng đối với những người mạnh khỏe, Hội Thánh khuyên
bảo một cách mạnh mẽ (
maxime commendatur)
rằng các tín hữu hãy rước lễ trong chính Thánh lễ. Họ chỉ có thể rước lễ ngoài
Thánh lễ trong hai trường hợp: [i] khi làm công việc chăm sóc bệnh nhân/ người
già yếu và tham dự vào nghi thức trao Mình Thánh Chúa cho những người này; [ii]
khi không có linh mục đến dâng lễ, chẳng hạn tại những vùng xa xôi hẻo lánh và
đặc biệt vào ngày Chúa nhật, họ quy tụ thành cộng đoàn phụng vụ tại một nơi
xứng hợp (nhà thờ/ nhà nguyện) để cùng nhau “Cử hành phụng vụ Lời Chúa và cho
rước lễ” dưới sự chủ tọa của một thừa tác viên hợp pháp do thánh chức hay do
được Bản quyền cho phép.


thế, hoàn cảnh đại dịch (Covid-19) hiện nay không phù hợp cho việc đi đến từng
nhà để cho các tín hữu rước Mình Thánh Chúa. Cụ thể, trong hoàn cảnh này:

1. Về
kỷ luật Hội Thánh:

Việc các linh mục hoặc thừa tác viên rước Mình Thánh Chúa đi từ nhà này sang
nhà khác để trao cho tất cả các tín hữu (cả người đau bệnh và già yếu lẫn những
người khỏe mạnh nhưng ngăn trở vì cấm cách do nguy cơ lây nhiễm) không phù hợp
“ngôn ngữ phụng vụ” đối với nhu cầu mục vụ bệnh nhân, không xứng hợp với hoàn
cảnh đòi buộc để “Cử hành phụng vụ Lời Chúa và cho rước lễ”, cũng không đáp ứng
lý do chính đáng vì thiếu linh mục cử hành Hy lễ Tạ ơn. Thực hành này có vẻ
mang lại tiện ích cho nhu cầu tạm thời nhưng có nguy cơ đánh mất tính thánh
thiêng nền tảng của cử hành bí tích.

2. Về
yếu tố xã hội:

Việc các linh mục hoặc thừa tác viên đi đến từng nhà và đi nhiều nhà có thể cản
trở qui định cách ly xã hội để phòng tránh lây nhiễm cộng đồng. Thực hành này
có vẻ đáp ứng giãn cách xã hội khi không tập trung đông người nhưng có nguy cơ
lây nhiễm cộng đồng, gây hoang mang đối với những cộng đồng dân cư chung quanh.

3. Về
nguyên tắc luân lý:

Việc các linh mục hoặc thừa tác viên đi đến từng nhà và đi nhiều nhà trong giai
đoạn tạm dừng các cử hành cộng đồng/ tập trung tại giáo xứ vì nguy cơ lây nhiễm
không đáp ứng nguyên tắc “ad impossibilia nemo tenetur” (nghĩa là không ai bị
bó buộc làm điều bất khả). Sáng kiến tổ chức cho các tín hữu rước Mình Thánh
Chúa tại nhà có thể dẫn đến tình trạng lây nhiễm cho chính thừa tác viên. Hơn
nữa, xét về đức ái, thực hành này có thể không phải là chọn lựa tốt hơn so với
việc khích lệ các tín hữu tham dự Thánh lễ trực tuyến và rước lễ thiêng liêng
vì chúng ta biết rằng tín hữu nào đã chuẩn bị tâm tình xứng đáng, thì tuy không
lãnh Bí tích thực sự (
in re) họ vẫn
nhận được những công hiệu của Bí tích đó do lòng ước ao muốn lãnh nhận (
in voto). Khao khát Chúa Kitô cũng chính
là hiệp thông với Ngài. 

Nguồn: Văn phòng HĐGMVN